Bài viết

So Sánh Van Gió VCD Và Van OBD – Khi Nào Nên Dùng Trong HVAC?

Posted on 12/11/2025 by ADmin

12
Th11

Van gió VCD và van OBD là hai thiết bị quan trọng đảm nhận vai trò điều tiết, phân bổ và cân bằng lưu lượng gió trong toàn bộ mạng lưới ống gió. Dù cùng mục đích điều chỉnh không khí, nhưng mỗi loại lại có cấu tạo, vị trí lắp đặt và đặc điểm vận hành khác nhau. Bài viết dưới đây của Thành An sẽ giúp bạn hiểu rõ sự khác biệt giữa hai loại van này, ưu – nhược điểm, ứng dụng thực tế và hướng dẫn lựa chọn loại phù hợp nhất cho từng hạng mục công trình.

Van gió VCD và OBD là gì? – Định nghĩa cơ bản

Van gió VCD (Volume Control Damper)

Là loại van chuyên dụng dùng để điều chỉnh lưu lượng gió trên đường ống chính hoặc nhánh ống lớn. Van hoạt động bằng cách thay đổi góc mở của lá van để tăng hoặc giảm lưu lượng khí đi qua.
VCD có thể là loại tròn hoặc chữ nhật, được điều khiển bằng tay, tay gạt hoặc bằng động cơ điện (motorized VCD). Trong các hệ thống lớn, van thường được tích hợp vào bộ điều khiển trung tâm (BMS) để tự động điều chỉnh theo nhu cầu tải gió của từng khu vực.

Van gió OBD (Opposed Blade Damper)

OBD là loại van có cấu tạo đặc biệt với các lá van đối nghịch nhau (opposed blades), thường được lắp đặt trực tiếp phía sau cửa gió cấp hoặc cửa gió hồi.
Chức năng chính của OBD là điều chỉnh lưu lượng và phân phối gió tại từng cửa gió riêng lẻ, giúp cân bằng khí tại từng khu vực nhỏ. Loại van này đặc biệt hiệu quả trong những hệ thống cần phân phối gió tinh chỉnh, như phòng sạch, phòng lab hoặc khu vực yêu cầu độ chính xác cao về lưu lượng.

Tóm tắt:

• VCD: Lắp trên ống gió chính – điều tiết lưu lượng tổng thể.

• OBD: Lắp sau cửa gió – điều chỉnh lưu lượng cục bộ, tinh chỉnh phân phối không khí.

Cấu tạo & nguyên lý hoạt động – Điểm khác biệt kỹ thuật

Cấu tạo van gió VCD

Gồm khung van, trục quay, các lá van điều tiết (có thể là dạng đơn hoặc đa lá), cơ cấu tay gạt hoặc động cơ điều khiển.
Nguyên lý hoạt động dựa trên việc xoay trục để thay đổi góc mở của lá van, qua đó kiểm soát lượng không khí đi qua ống. Với loại motorized VCD, thiết bị có thể điều chỉnh tự động theo tín hiệu điều khiển, rất tiện lợi cho các hệ thống lớn cần kiểm soát lưu lượng chính xác.

Cấu tạo van gió OBD

OBD có cấu trúc lá đối nghịch (opposed blades) – khi một lá mở ra, lá bên cạnh sẽ đóng lại ở hướng ngược lại.
Thiết kế này giúp luồng gió được điều tiết đồng đều, giảm hiện tượng xoáy (turbulence) và duy trì áp suất ổn định ngay tại cửa gió.
Nhờ khả năng điều chỉnh tinh vi, OBD thường được lắp sát cửa gió cấp hoặc hồi, cho phép kỹ sư cân bằng chính xác lưu lượng gió tại từng không gian nhỏ trong công trình.

Ưu và nhược điểm – So sánh trực tiếp

Ưu điểm của van gió VCD

• Dễ lắp đặt trên đường ống chính: Phù hợp cho các tuyến ống lớn hoặc nhánh cấp gió chính.

• Có thể điều khiển tự động: Loại motorized VCD dễ dàng tích hợp với hệ thống BMS để vận hành đồng bộ.

• Chi phí đầu tư hợp lý: Cấu tạo đơn giản, tối ưu cho hệ thống HVAC quy mô lớn.

• Bảo trì thuận tiện: Vị trí lắp trên đường ống giúp kỹ thuật viên dễ dàng kiểm tra và thay thế khi cần.

Nhược điểm của van gió VCD

• Độ chính xác điều chỉnh tại cửa gió thấp hơn OBD, do lắp xa điểm phân phối.

• Độ kín khí phụ thuộc vào gia công: Nếu chất lượng chế tạo và gioăng làm kín không đảm bảo, có thể xảy ra hiện tượng rò rỉ khí nhẹ, làm giảm hiệu quả điều tiết.

Ưu điểm của van gió OBD

• Cân bằng lưu lượng chính xác cao: Cho phép điều chỉnh chi tiết tại từng cửa gió, phù hợp các không gian yêu cầu độ chính xác cao.

• Phân phối gió ổn định, giảm tiếng ồn: Nhờ thiết kế lá đối nghịch, luồng khí đi qua mượt và ít nhiễu động hơn.

• Nâng cao hiệu quả làm mát và thoải mái không gian: Giúp luồng khí lạnh phân bổ đều, tránh hiện tượng khu vực “nóng – lạnh không đều”.

Nhược điểm của van gió OBD

• Chi phí cao hơn VCD do cơ cấu lá phức tạp và yêu cầu vật liệu chính xác.

• Khó tiếp cận bảo trì nếu lắp trong trần kín hoặc khe hẹp, đặc biệt là khi cần hiệu chỉnh sau thời gian vận hành.

Ứng dụng thực tế – Nên dùng loại nào trong từng trường hợp?

Khi nên chọn van gió VCD:

• Điều tiết lưu lượng trên các tuyến ống chính hoặc nhánh ống lớn.

• Hệ thống cần tự động hóa, điều khiển tập trung qua BMS.

• Dự án quy mô lớn như trung tâm thương mại, nhà máy, bệnh viện, tòa nhà văn phòng.

• Khi cần cân bằng lưu lượng tổng hệ thống trước khi chia gió đến các khu vực nhỏ hơn.

Khi nên chọn van gió OBD:

• Cần cân bằng chính xác tại từng cửa gió (diffuser/grille).

• Ứng dụng trong phòng họp, phòng sạch, phòng thí nghiệm, khu vực yêu cầu độ ồn thấp.

• Khi cần tối ưu phân phối không khí và giảm nhiễu gió tại điểm cấp gió.

Kết hợp van gió VCD + OBD:

Trên thực tế, các hệ thống HVAC chuyên nghiệp luôn kết hợp cả hai loại:

• VCD trên ống để điều chỉnh lưu lượng tổng thể.

• OBD tại cửa để tinh chỉnh cân bằng từng khu vực.

Cách kết hợp này giúp hệ thống hoạt động ổn định, dễ cân chỉnh và đạt hiệu suất tối ưu nhất.

Tiêu chí lựa chọn – Checklist khi thiết kế và mua van

1. Vị trí lắp đặt: Trên đường ống (VCD) hay sau cửa gió (OBD).

2. Mức độ chính xác yêu cầu: Nếu sai số cho phép nhỏ (±5%), nên chọn OBD.

3. Khả năng kín khí: Kiểm tra thông số leakage class (Class 1, 2 hoặc 3).

4. Áp suất & tiếng ồn:

   • OBD giảm nhiễu và tiếng ồn tốt hơn.

   • VCD có tổn thất áp thấp hơn khi mở hoàn toàn.

5. Tích hợp điều khiển: Nếu cần motorized, đảm bảo tương thích actuator (Belimo, Siemens…).

6. Chi phí – bảo trì: Tính cả chi phí vận hành, cân bằng và bảo dưỡng định kỳ để chọn giải pháp kinh tế lâu dài.

Lưu ý trong thi công & vận hành

• Khi lắp VCD:
  Đảm bảo hướng trục đúng với chiều dòng khí. Tránh đặt van quá gần các khớp nối hoặc cút gió để hạn chế sai số lưu lượng.

• Khi lắp OBD:
  Cần để khoảng không gian bảo trì phía trước cửa gió, đặc biệt nếu van có động cơ điều khiển. Dây tín hiệu và hộp điều khiển nên được bố trí thuận tiện cho thao tác.

• Cân bằng hệ thống (Air Balancing):
  Sau khi lắp đặt, cần đo và hiệu chỉnh lưu lượng tại từng cửa gió. Kỹ sư sẽ điều chỉnh VCD và OBD cho đến khi đạt thông số thiết kế. Đây là bước bắt buộc để đảm bảo hiệu quả vận hành ổn định và đúng chuẩn kỹ thuật HVAC.

Kết luận – Van gió VCD hay OBD

Không có loại van nào “phù hợp cho mọi hệ thống” – việc chọn VCD hay OBD phụ thuộc vào mục đích sử dụng, vị trí lắp đặt và yêu cầu kỹ thuật của từng công trình.

• Nếu mục tiêu là điều tiết lưu lượng tổng thể, điều khiển tập trung, hãy chọn VCD.

• Nếu cần cân bằng chi tiết từng cửa gió, đảm bảo luồng gió đều và êm, OBD là lựa chọn tối ưu.

• Và nếu bạn muốn hệ thống đạt hiệu suất cao nhất, hãy kết hợp cả hai để vừa cân bằng tổng thể, vừa tinh chỉnh cục bộ.

Với hơn 10 năm kinh nghiệm trong sản xuất và thi công  ống gió, cửa gió, van gió, tủ điện, thang máng cáp, tủ pccc. Thành An cam kết mang đến cho khách hàng giải pháp đồng bộ, đạt chuẩn quốc tế, tiết kiệm năng lượng và an toàn tuyệt đối.

Thông tin liên hệ với chúng tôi: