Các Loại Cảm Biến Báo Cháy Không Thể Thiếu Trong PCCC

Các loại cảm biến báo cháy đóng vai trò then chốt trong việc phát hiện sớm sự cố cháy nổ và kích hoạt các thiết bị phản ứng như còi, chuông, đèn báo cháy hoặc hệ thống phun nước tự động (sprinkler). Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các loại cảm biến báo cháy phổ biến, cấu tạo, nguyên lý hoạt động và ứng dụng thực tế trong các công trình như tòa nhà, nhà xưởng, trung tâm thương mại, văn phòng, bệnh viện,…

Cảm biến báo cháy là gì?

Cảm biến báo cháy (tiếng Anh: fire detector hoặc fire sensor) là thiết bị có chức năng phát hiện sớm các dấu hiệu cháy nổ bất thường như khói, nhiệt độ cao, khí gas dễ cháy hoặc ánh sáng từ ngọn lửa.

Khi phát hiện các yếu tố này vượt quá ngưỡng an toàn đã cài đặt, cảm biến sẽ gửi tín hiệu cảnh báo về trung tâm điều khiển báo cháy, đồng thời có thể kích hoạt các thiết bị liên quan như còi báo động, đèn chớp, hệ thống phun nước tự động (sprinkler), quạt hút khói hoặc hệ thống chữa cháy khí.

Cảm biến báo cháy là thành phần quan trọng hàng đầu trong hệ thống PCCC tự động, đặc biệt tại những công trình có nguy cơ cháy cao như tòa nhà cao tầng, nhà xưởng, kho bãi, trung tâm thương mại, khách sạn, bãi xe ngầm, khu bếp công nghiệp,…

Xem thêm: Ống gió chống cháy EI trong hệ thống PCCC

Vai trò của các loại cảm biến trong hệ thống PCCC tự động

• Phát hiện sớm: Giúp phát hiện cháy ngay khi mới phát sinh, tạo thời gian quý báu để xử lý.
• Tự động hóa: Kết nối trực tiếp với trung tâm báo cháy, hệ thống chữa cháy tự động như sprinkler, quạt hút khói,…
• Cảnh báo tức thì: Kích hoạt còi, đèn, gửi tín hiệu về trung tâm điều hành hoặc hệ thống giám sát từ xa.
• Phù hợp nhiều loại công trình: Dễ dàng tích hợp cho các dự án từ nhỏ đến lớn như chung cư, xưởng, khách sạn, văn phòng,…

Các loại cảm biến báo cháy phổ biến hiện nay

Cảm biến khói (Smoke Detector)

• Nguyên lý hoạt động: Dựa trên sự thay đổi của ánh sáng khi có khói đi qua hoặc thay đổi điện trở trong buồng ion hóa.
• Phân loại:
  • Cảm biến khói quang học (Photoelectric): Nhận biết sự tán xạ ánh sáng từ hạt khói.
  • Cảm biến khói ion hóa: Nhận biết thay đổi dòng điện khi khói xâm nhập.
• Ứng dụng: Lắp tại hành lang, phòng kỹ thuật, văn phòng, trung tâm thương mại, chung cư.
• Ưu điểm: Nhạy khói, cảnh báo sớm, lắp đặt đơn giản.

Cảm biến nhiệt (Heat Detector)

• Nguyên lý hoạt động: Phát hiện sự gia tăng bất thường của nhiệt độ (nhiệt độ vượt ngưỡng hoặc tăng đột ngột).
• Phân loại:
  • Loại nhiệt cố định (Fixed temperature): Kích hoạt khi vượt qua một nhiệt độ nhất định (VD: 57°C, 70°C).
  • Loại nhiệt gia tăng (Rate-of-rise): Kích hoạt khi nhiệt tăng nhanh trong thời gian ngắn.
• Ứng dụng: Nhà bếp, phòng máy, khu vực có nhiều bụi (không thích hợp dùng cảm biến khói).
• Ưu điểm: Ổn định, không bị ảnh hưởng bởi bụi hoặc hơi nước.

Cảm biến lửa (Flame Detector)

• Nguyên lý hoạt động: Phát hiện ánh sáng phát ra từ ngọn lửa (UV, IR, hoặc kết hợp UV/IR).
• Phân loại:
  • Cảm biến UV (Tia cực tím): Nhạy với ngọn lửa sáng, phản ứng nhanh.
  • Cảm biến IR (Hồng ngoại): Phát hiện nhiệt phát ra từ ngọn lửa.
  • Cảm biến kết hợp UV/IR: Độ chính xác cao, ít báo động giả.
• Ứng dụng: Kho hóa chất, trạm xăng, nhà máy điện, khu vực nguy cơ cháy nổ cao.
• Ưu điểm: Phát hiện trực tiếp ngọn lửa, tốc độ phản hồi nhanh.

Cảm biến khí gas dễ cháy (Gas Detector)

• Nguyên lý hoạt động: Đo nồng độ các loại khí dễ cháy như LPG, CO, CH4… vượt ngưỡng an toàn.
• Ứng dụng: Bếp công nghiệp, phòng nồi hơi, trạm gas, phòng kỹ thuật.
• Ưu điểm: Bảo vệ khỏi rò rỉ khí dễ cháy, tránh cháy nổ.

Cảm biến đa chức năng (Multi-sensor Detector)

• Đặc điểm: Kết hợp 2 hoặc nhiều công nghệ phát hiện cháy: khói + nhiệt, khói + khí,…
• Ưu điểm: Độ chính xác cao, giảm báo động giả, phù hợp cho các công trình phức tạp.
• Ứng dụng: Tòa nhà lớn, khu phức hợp, văn phòng nhiều tầng.

Tiêu chí lựa chọn các loại cảm biến báo cháy phù hợp

• Loại không gian sử dụng (kín, thoáng, có bụi, ẩm,…)
• Tính chất nguy cơ cháy (cháy do chập điện, cháy do khí, cháy dầu,…)
• Môi trường lắp đặt (trong nhà, ngoài trời, gần nguồn nhiệt,…)
• Tính tương thích với hệ thống báo cháy trung tâm
• Tuân thủ tiêu chuẩn PCCC (TCVN, NFPA, EN, UL,…) để được thẩm duyệt, nghiệm thu

Ứng dụng thực tế trong các công trình

Trong tòa nhà cao tầng:

• Lắp cảm biến khói tại hành lang, buồng thang, phòng kỹ thuật
• Lắp cảm biến nhiệt ở bếp, phòng điện
• Tích hợp hệ thống với trung tâm báo cháy địa phương

Trong nhà xưởng:

• Dùng cảm biến nhiệt, cảm biến lửa cho khu vực máy móc
• Cảm biến khí gas cho khu vực sản xuất hóa chất, khí đốt

Trong TTTM, siêu thị:

• Cảm biến khói tại các gian hàng, kho hàng
• Cảm biến đa chức năng cho trung tâm kỹ thuật, tầng hầm’

Xem thêm: Cấu tạo, chức năng nhiệm vụ của ống hút khói chống cháy

Câu hỏi thường gặp về các loại cảm biến báo cháy

1. Cảm biến khói có thể dùng trong bếp không?
Không nên. Trong bếp nên dùng cảm biến nhiệt để tránh báo giả do hơi nước hoặc khói nấu ăn.

2. Cảm biến có phải bảo trì không?
Có. Cần vệ sinh, kiểm tra định kỳ để đảm bảo độ chính xác và phản hồi nhanh.

3. Hệ thống cảm biến có hoạt động độc lập không?
Có thể dùng độc lập hoặc kết nối trung tâm điều khiển báo cháy để tích hợp nhiều tầng.

4. Có thể dùng cảm biến không dây không?
Được. Cảm biến không dây phù hợp cho công trình đã hoàn thiện, không tiện đi dây.

Kết luận các loại cảm biến báo cháy

Việc lựa chọn đúng các loại cảm biến báo cháy trong hệ thống PCCC tự động là yếu tố then chốt giúp phát hiện cháy kịp thời và ngăn ngừa thảm họa. Mỗi loại cảm biến phù hợp với những điều kiện và không gian riêng biệt, đòi hỏi người thiết kế và thi công hệ thống cần hiểu rõ đặc điểm, nguyên lý và tiêu chuẩn an toàn.

Nếu bạn đang tìm kiếm giải pháp lắp đặt hệ thống báo cháy tự động cho công trình – hãy liên hệ với đơn vị chuyên nghiệp để được tư vấn lựa chọn cảm biến phù hợp, thi công đúng kỹ thuật và đạt chuẩn nghiệm thu PCCC.

Thông tin liên hệ với chúng tôi: