Bài viết
Hệ Thống AHU Là Gì? Những Sai Lầm Phổ Biến Khi Lắp Đặt Và Vận Hành
Th11
Hệ thống AHU là gì? AHU (Air Handling Unit) được xem là “bộ xử lý trung tâm” của không khí – đảm nhiệm vai trò lọc bụi, kiểm soát nhiệt ẩm và phân phối gió tươi đến toàn bộ không gian. Tuy nhiên, chỉ cần một sai sót nhỏ trong quá trình lắp đặt hoặc vận hành AHU cũng có thể khiến hiệu suất hệ thống giảm mạnh, gây tiêu hao điện năng, ồn, rung và rút ngắn tuổi thọ thiết bị.
Hệ thống AHU là gì? Vai trò trong hệ thống HVAC
AHU (Air Handling Unit) là thiết bị xử lý không khí trung tâm, có nhiệm vụ hút không khí tươi và không khí hồi, sau đó lọc, điều chỉnh nhiệt độ – độ ẩm, rồi phân phối đến các khu vực sử dụng thông qua hệ thống ống gió. Thiết bị này thường được đặt trong phòng kỹ thuật, tầng kỹ thuật hoặc trên mái, nơi thuận tiện cho việc bảo trì và vận hành.
Một AHU đạt chuẩn thường gồm: bộ lọc không khí, dàn coil làm lạnh hoặc sưởi, quạt cấp – quạt hồi, khay ngưng nước, vỏ cách nhiệt, và bộ điều khiển thông minh. Tất cả phối hợp nhịp nhàng để đảm bảo không khí luôn đạt chất lượng tốt nhất trước khi cấp vào không gian sử dụng.
Cấu tạo cơ bản của hệ thống AHU
Một thiết bị AHU thông thường được cấu thành từ các phần chính sau:
-
Bộ lọc (Filter): bao gồm pre-filter, medium filter và HEPA filter (nếu yêu cầu chất lượng cao), giúp loại bỏ bụi bẩn và vi khuẩn.
-
Dàn trao đổi nhiệt (Cooling/Heating Coil): điều chỉnh nhiệt độ và độ ẩm không khí.
-
Quạt và động cơ: chịu trách nhiệm cấp gió và hồi gió trong hệ thống.
-
Khay ngưng nước và ống thoát ngưng: tránh hiện tượng đọng nước gây ẩm mốc.
-
Bộ điều khiển, cảm biến, van tiết lưu: đảm bảo vận hành ổn định và chính xác.
Cấu trúc cụ thể có thể thay đổi tùy theo quy mô công trình hoặc yêu cầu về lưu lượng gió, nhưng nguyên tắc chung là: lọc – xử lý – phân phối không khí sạch và ổn định.
Tầm quan trọng của việc lắp đặt đúng kỹ thuật
AHU là “nút trung gian” kết nối giữa nguồn lạnh/nhiệt và không gian sử dụng. Nếu lắp đặt không đúng kỹ thuật, hệ thống có thể gặp hàng loạt vấn đề:
-
Lưu lượng gió không đạt yêu cầu.
-
Tiêu hao điện năng cao.
-
Độ ẩm và nhiệt độ trong phòng dao động lớn.
-
Gây rung, ồn, và giảm tuổi thọ của quạt hoặc coil.
Chính vì vậy, việc lắp đặt đúng kỹ thuật, tuân thủ bản vẽ thiết kế, và kiểm tra – nghiệm thu đúng quy trình là điều kiện tiên quyết để hệ thống AHU hoạt động ổn định và hiệu quả lâu dài.
7 sai lầm thường gặp khi lắp đặt AHU (và cách khắc phục)
-
Chọn vị trí lắp đặt không phù hợp
-
Hậu quả: Không đủ không gian bảo trì, lọc nhanh bẩn, gây ồn cho khu vực xung quanh.
-
Giải pháp: Bố trí AHU ở vị trí có lối tiếp cận thuận tiện, nền phẳng và thông gió tốt.
-
-
Ống gió hoặc đầu nối không khít, sai kích thước
-
Hậu quả: Rò rỉ áp suất, lưu lượng không đạt, tiêu hao năng lượng.
-
Giải pháp: Dán kín mối nối, bọc cách nhiệt chuẩn và kiểm tra rò rỉ trước khi bàn giao.
-
-
Thiếu lớp cách nhiệt và xử lý nước ngưng không đúng cách
-
Hậu quả: Đọng sương, rò nước, ẩm mốc và tổn thất nhiệt.
-
Giải pháp: Cách nhiệt đầy đủ và lắp trap thoát ngưng theo đúng tiêu chuẩn.
-
-
Lắp quạt hoặc động cơ lệch trục, không cân bằng
-
Hậu quả: Rung mạnh, phát tiếng ồn, giảm tuổi thọ vòng bi và motor.
-
Giải pháp: Kiểm tra cân bằng động và sử dụng khớp nối mềm để giảm rung.
-
-
Không chừa khoảng trống bảo trì
-
Hậu quả: Khó thay lọc, vệ sinh coil hoặc kiểm tra motor.
-
Giải pháp: Dự trù đủ không gian và bố trí cửa bảo trì đúng vị trí.
-
-
Tính toán sai áp suất tĩnh của quạt (Static Pressure)
-
Hậu quả: Quạt hoạt động quá tải hoặc lưu lượng không đạt.
-
Giải pháp: Tính toán tổng trở hệ thống và chọn quạt phù hợp với tổn thất áp.
-
-
Cảm biến và thiết bị đo đặt sai vị trí hoặc không hiệu chỉnh
-
Hậu quả: Hệ thống điều khiển sai lệch, tiêu hao năng lượng.
-
Giải pháp: Hiệu chuẩn cảm biến trước khi đưa vào vận hành chính thức.
-
5 sai lầm phổ biến khi vận hành AHU (và cách khắc phục)
Không thay hoặc vệ sinh lọc định kỳ
Bộ lọc của AHU có nhiệm vụ giữ lại bụi bẩn, vi khuẩn và các hạt trong không khí trước khi luồng gió đi qua dàn coil. Khi bộ lọc bị bẩn hoặc tắc nghẽn, áp suất tĩnh tăng, lưu lượng gió giảm, khiến hệ thống tiêu tốn nhiều điện năng và hiệu suất làm lạnh giảm đáng kể.
Giải pháp:
Lập kế hoạch thay lọc và giám sát chênh áp thường xuyên. Do điều kiện môi trường và mật độ sử dụng khác nhau, nên cần lập lịch thay hoặc vệ sinh lọc theo chu kỳ 3–6 tháng, hoặc sớm hơn nếu cảm biến chênh áp vượt ngưỡng thiết kế. Ngoài ra, nên ghi nhận ngày thay lọc, loại lọc và tình trạng thực tế để tối ưu chi phí và bảo đảm hiệu suất lọc ổn định.
Bỏ qua kiểm tra khay và ống thoát nước ngưng
Khay và ống thoát ngưng là bộ phận rất dễ bị bẩn, đóng rêu hoặc tắc do bụi mịn và vi sinh vật trong không khí. Khi bị nghẽn, nước đọng lại trong khay gây tràn ra ngoài, dẫn đến ẩm mốc, rỉ sét hoặc hư hại lớp cách nhiệt.
Giải pháp:
Kiểm tra và vệ sinh hệ thống thoát ngưng định kỳ. Cần kiểm tra trap nước, khay hứng ngưng và ống thoát ít nhất mỗi tháng, đồng thời xịt rửa bằng dung dịch diệt khuẩn hoặc khí nén để loại bỏ cặn bẩn. Việc đảm bảo trap có nước và độ dốc đúng kỹ thuật giúp nước thoát tự nhiên, ngăn mùi và vi khuẩn phát triển trong đường ống.
Vô hiệu hóa hệ thống điều khiển hoặc bypass sensor
Một số đơn vị vận hành vì muốn “chạy thử nhanh” hoặc tránh báo lỗi nên tạm tắt BMS/PLC, hoặc bypass cảm biến nhiệt – độ ẩm. Tuy nhiên, việc này khiến hệ thống mất khả năng tự cân bằng lưu lượng, nhiệt độ và độ ẩm, gây hao điện và rút ngắn tuổi thọ thiết bị.
Giải pháp:
Duy trì hoạt động ổn định của BMS và hiệu chỉnh setpoint hợp lý. Hãy đảm bảo hệ thống điều khiển trung tâm (BMS/PLC) hoạt động liên tục, được cập nhật và hiệu chỉnh định kỳ. Các setpoint như nhiệt độ, lưu lượng và áp suất nên được thiết lập phù hợp với từng khu vực. Ngoài ra, cần hiệu chuẩn cảm biến định kỳ 6 tháng/lần để dữ liệu đo luôn chính xác, giúp hệ thống vận hành tối ưu và tiết kiệm điện năng.
Không theo dõi rung động hoặc tiếng ồn của motor/quạt
Rung động bất thường, tiếng ồn tăng dần hoặc motor nóng quá mức là dấu hiệu cảnh báo sớm cho các sự cố như lệch trục, bạc đạn mòn, hoặc mất cân bằng cánh quạt. Nếu không phát hiện kịp thời, các lỗi này có thể gây hỏng hóc nặng, dừng hệ thống đột ngột.
Giải pháp:
Thiết lập quy trình giám sát rung động và bảo dưỡng cơ khí định kỳ. Cần thực hiện đo rung (vibration test) theo chu kỳ 3 tháng/lần, ghi log giá trị và so sánh với chuẩn ban đầu để phát hiện bất thường. Ngoài ra, nên bôi trơn bạc đạn, siết bu-lông, và kiểm tra căn chỉnh trục quạt trong các đợt bảo dưỡng để đảm bảo thiết bị hoạt động êm, ổn định và kéo dài tuổi thọ.
Vận hành quá tải hoặc mở gió tươi vượt thiết kế
Việc tăng tỷ lệ gió tươi quá mức hoặc cài đặt setpoint quá thấp khiến AHU phải hoạt động liên tục ở mức tải cao, dẫn đến tiêu tốn năng lượng và giảm tuổi thọ coil/quạt. Điều này đặc biệt phổ biến trong các tòa nhà có thay đổi công năng hoặc mùa cao điểm.
Giải pháp:
Tối ưu tỷ lệ gió tươi và áp dụng biến tần điều khiển quạt .Nên điều chỉnh tỷ lệ gió tươi theo tải thực tế dựa trên cảm biến CO₂ hoặc occupancy sensor. Đồng thời, ứng dụng biến tần (VFD) để điều khiển tốc độ quạt giúp giảm điện năng tiêu thụ, giảm tiếng ồn và tăng tuổi thọ động cơ. Việc này không chỉ tiết kiệm điện mà còn giúp AHU vận hành êm và linh hoạt hơn trong từng điều kiện môi trường.
Checklist bảo trì AHU cần tuân thủ
-
Thay hoặc vệ sinh lọc không khí định kỳ.
-
Kiểm tra và vệ sinh khay ngưng nước – trap thoát nước.
-
Kiểm tra vòng bi, trục, dây curoa, motor quạt, bôi trơn định kỳ.
-
Làm sạch coil để tăng hiệu suất trao đổi nhiệt.
-
Kiểm tra sensor, relay, tủ điện điều khiển, đảm bảo tín hiệu ổn định.
-
Đánh giá độ kín hệ thống ống gió và tình trạng cách nhiệt.
Lời khuyên chuyên môn từ Thành An
-
Lưu hồ sơ as-built và nhật ký bảo trì cho từng AHU.
-
Thực hiện commissioning hoàn chỉnh sau mỗi lần thay đổi thiết kế hoặc thay thiết bị.
-
Ứng dụng BMS, cảm biến thông minh, biến tần (VFD) để tối ưu năng lượng.
-
Đào tạo nhân viên vận hành nắm rõ cấu tạo, nguyên lý và quy trình xử lý sự cố.
Kết luận hệ thống AHU là gì?
AHU là một trong những thiết bị quan trọng nhất trong hệ thống HVAC — quyết định trực tiếp đến chất lượng không khí và mức tiêu thụ điện của công trình. Những sai lầm trong thi công hoặc vận hành có thể khiến toàn bộ hệ thống giảm hiệu suất, gây tổn thất năng lượng và tăng chi phí bảo trì.
Vì vậy, việc thiết kế đúng – lắp đặt đúng – bảo trì chuẩn chính là yếu tố then chốt giúp AHU hoạt động bền bỉ, ổn định và tiết kiệm trong suốt vòng đời công trình.
Với hơn 10 năm kinh nghiệm trong sản xuất và thi công ống gió, cửa gió, van gió, tủ điện, thang máng cáp, tủ pccc. Thành An cam kết mang đến cho khách hàng giải pháp đồng bộ, đạt chuẩn quốc tế, tiết kiệm năng lượng và an toàn tuyệt đối.
Thông tin liên hệ với chúng tôi:
